Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης εδω
Διάγραμμα απόφασης
Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα απόφαση σχετικά με τον καταλογισμό ποσού που λήφθηκε ως χρηματοδότηση για ίδρυση μονάδας οστρακοκαλλιέργειας. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, υφίσταται τεκμήριο παραίτησης-εγκατάλειψης της επένδυσης σε περίπτωση που παρέλθει εξάμηνο από την παρέλευση της προθεσμίας ολοκλήρωσης του επενδυτικού σχεδίου, χωρίς να υπάρξει ενημέρωση αναφορικά με την πορεία του και χωρίς να έχει υποβληθεί αίτηση παράτασης. Απορρίφθηκε αίτηση παράτασης που υποβλήθηκε πριν την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης αλλά δύο και πλέον έτη μετά την εκπνοή της προθεσμίας ολοκλήρωσης. Ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έγινε επίκληση των αρχών της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της αναλογικότητας. Η κρίση της πλειοψηφίας αντικατοπτρίζει μια τάση αυστηρότερης προσέγγισης και περιορισμού της δυνατότητας επίκλησης της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης σε περιπτώσεις όπου υπάρχει σαφής και ακριβής ρύθμιση για την οποία ο δικαιούχος έχει καταστεί ενήμερος. Κρίθηκε ότι δεν είναι αντίθετες στην αρχή της αναλογικότητας και είναι σαφείς και ακριβείς οι ρυθμίσεις που προβλέπουν όρους για την λήψη της χρηματοδότησης και ανάκτησή της σε περίπτωση μη τήρησης των όρων, μεταξύ των οποίων και το ανωτέρω τεκμήριο. Κρίθηκε επίσης, ότι ενόψει των σαφών και ακριβών ρυθμίσεων, οι έλεγχοι των αρμόδιων αρχών για την πρόοδο υλοποίησης της επένδυσης και τη βεβαίωση προόδου και υλοποίησης των εργασιών κάθε υποέργου δεν δημιουργούν δικαιολογημένη εμπιστοσύνη καθώς δεν αφορούν τον έλεγχο για την εξακρίβωση της τήρησης των υποχρεώσεων για τη διατήρηση της ληφθείσας οικονομικής ενίσχυσης, μεταξύ των οποίων και η εμπρόθεσμη ολοκλήρωση. Τέλος, κρίθηκε ότι η ανάκτηση αποτελεί διοικητικό μέτρο αποκαταστατικού χαρακτήρα.
Στην κρίση της μειοψηφίας επισημαίνεται η αντίθεση των αμάχητων τεκμηρίων στην αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας και η εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας για τον καθορισμό του ύψους του ποσού ανάκτησης ανάλογα με το είδος και τη σοβαρότητα της παρατυπίας.
Το σκεπτικό της απόφασης παρουσιάζει ενδιαφέρον και για υποθέσεις ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων. Ελπίζω να βρείτε χρήσιμο το παρακάτω διάγραμμα και θα χαρώ να κάνετε σχόλια, διορθώσεις και παρατηρήσεις.
Πραγματικά περιστατικά
-Καταλογισμός ποσού που λήφθηκε ως χρηματοδότηση βάσει του διαρθρωτικού Κανονισμού 2792/1999 και τών σχετικών ΚΥΑ …./24-10-2005 και ……./9-5-2006 σχετικά με την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων στον Κανονισμό (ΕΚ) 2792/1999. Υποβλήθηκε αίτηση παράτασης και έγινε δεκτή. Δύο και πλέον έτη από τη λήξη της νέας προθεσμίας υποβλήθηκε δεύτερη αίτηση παράτασης με επίκληση ότι η καθυστέρηση υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου της επένδυσης οφείλονταν στην αδυναμία πώλησης της παραγωγής κατά τα έτη 2006-2007 λόγω εμφάνισης πλαγκτόν και φυτοτοξινών στην περιοχή λειτουργίας της ενισχυόμενης μονάδας, γεγονός που την οδήγησε σε οικονομική αδυναμία. Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι: α) οι προβαλλόμενοι λόγοι δεν δικαιολογούν την παράταση και β) σύμφωνα με τη σχετική ΚΥΑ, εφόσον παρήλθε εξάμηνο από την ημερομηνία λήξης των εργασιών υλοποίησης της επένδυσης τεκμαίρονταν ότι είχε εγκαταλειφθεί η επένδυση και επιβάλλονταν η ανάκληση της ένταξης.
Νομικό πλαίσιο
-Η προθεσμία ολοκλήρωσης επενδυτικού σχεδίου είναι δεσμευτική. Αν πράξη που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο ενός επιχειρησιακού προγράμματος δεν υλοποιηθεί σύμφωνα με τους όρους που προβλέφθηκαν για τη χρηματοδότησή της, η καταβληθείσα χρηματοδότηση καθίσταται αχρεώστητη, η αναζήτησή της δε, πραγματοποιείται με την επιβολή δημοσιονομικής διόρθωσης σε βάρους του υπόχρεου σε λογοδοσία τελικού αποδέκτη. Αν παρέλθει εξάμηνο από την ημερομηνία ολοκλήρωσης του σχεδίου και δεν υπάρχει ενημέρωση αναφορικά με την πορεία του ή αίτηση για παράταση, η επένδυση θεωρείται ότι εγκαταλείφθηκε. Εάν συντρέξουν γεγονότα ανωτέρας βίας, ήτοι περιστατικά εξαιρετικής φύσεως, τυχερά και απρόβλεπτα, ξένα προς τη βούληση και εκτός της σφαίρας επιρροής του λαβόντος την ενίσχυση, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να αποτραπούν ακόμα και με μέτρα άκρας επιμέλεια και σύνεσης και τα οποία, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κατέστησαν αδύνατη την εκπλήρωση των ανειλημμένων υποχρεώσεών του, τότε τα σχετικά περιστατικά γνωστοποιούνται από τον τελικό αποδέκτη εγγράφως στην αρμόδια υπηρεσία, προσκομίζονται δε, όλα τα δικαιολογητικά έγγραφα και στοιχεία προς απόδειξη του σχετικού ισχυρισμού. Τέλος, και αφού τηρηθεί η ειδική διαδικασία που προβλέπει το εθνικό δίκαιο, εκδίδεται απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης, προκειμένου να ανακτηθούν τα αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντα ποσά.
Αρχή δικαιολογημένης εμπιστοσύνης
-Για τη συνδρομή της αρχής προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, απαιτείται να έχουν δοθεί από διοίκηση στο δικαιούχο της ενίσχυσης συγκεκριμένες, ανεπιφύλακτες και συγκλίνουσες διαβεβαιώσεις, τέτοιες που να μπορούν να δημιουργήσουν σε αυτόν τη θεμιτή προσδοκία ότι η δημιουργηθείσα νομική κατάσταση θα συνεχιστεί. Αποκλείεται η επίκληση της ως άνω αρχής από τον υπέρ ου η ενωσιακή συνδρομή, όταν αυτός είναι υπαίτιος παράβασης των δεσμευτικών όρων υπό τους οποίους αυτή χορηγήθηκε και οι οποίοι προϋπήρχαν της πράξης, που προκάλεσε τη διαφορετική αντίληψη και την εμπιστοσύνη. Εφόσον υπάρχει σαφής και ακριβής ρύθμιση για την οποία ο δικαιούχος έχει καταστεί ενήμερος, δε νοείται επίκληση της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Μόνο αν ο δικαιούχος είναι καλόπιστος ως προς τη νομιμότητα χρησιμοποίησης της ενωσιακής χρηματοδότησης, δύναται να αντικρούσει την αξίωση ανάκτησης με επίκληση της εν λόγω αρχής.
-Στη συγκεκριμένη περίπτωση η απένταξη του έργου στηρίζεται στην μη τήρηση ουσιώδους δέσμευσης που είχε αναληφθεί από τον αναιρεσείοντα. Η ανάκτηση, ως διοικητικό μέτρο αποκαταστατικού χαρακτήρα, επιβάλλεται ως συνέπεια της μη τήρησης των όρων για τη λήψη και διατήρηση της ενίσχυσης χωρίς να εξετάζεται η υπαιτιότητα ή η ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου.
-Οι έλεγχοι της Νομαρχιακής Υπηρεσίας Αλιείας για την πιστοποίηση εργασιών και τη δικαιολόγηση των συναφών πληρωμών, δεν σχετίζονται με τον έλεγχο για την εξακρίβωση των υποχρεώσεων του δικαιούχο για τη διατήρηση της ληφθείσας ενίσχυσης και δεν δύνανται να αποτελέσουν “διαβεβαιώσεις” ικανές να δημιουργήσουν σε αυτόν θεμιτή προσδοκία ότι η δημιουργηθείσα νομική κατάσταση θα συνεχιστεί.
Αρχή αναλογικότητας
-Η θέσπιση του όρου της εμπρόθεσμης υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου και η επιβολή του διοικητικού μέτρου της ανάκλησης σε περίπτωση μη πλήρωσής του, είναι συμβατές με την αρχή της αναλογικότητας. Απορριπτέος ως λόγω αβάσιμος ο λόγος ότι το έργο έχει υλοποιηθεί καθώς, υπό την αντίθετη εκδοχή, θα αφαιρούνταν από τις εν λόγω ενισχύσεις το αναγκαίο αντιστάθμισα και θα μετατρέπονταν σε γενικό οικονομικό βοήθημα υπέρ ιδιωτικής επιχείρησης, εκτός των στόχων της κοινής πολιτικής στον τομέα της αλιείας. Δεν τίθεται ζήτημα αναλογικότητας του μέτρου, δεδομένου ότι η αίτηση παράτασης υποβλήθηκε δύο και πλέον έτη από την ταχθείσα προθεσμία.
Συγγνωστή πλάνη
-Απορριπτέος ο λόγος περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης.
Μειοψηφία
Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη
-Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη μπορούσε αντικειμενικά να δημιουργηθεί από τις συνεχιζόμενες ελεγκτικές πρωτοβουλίες των αρμοδίων οργάνων για τον έλεγχο προόδου της υλολοποίησης των επενδύσεων και ολοκλήρωσης των εργασιών και τη βεβαίωση προόδου και υλοποίησης κάθε υποέργου.
Τεκμήριο-Δικαστική προστασία
-Η συναγωγή τεκμηρίου για τη μη εμπρόθεσμη υλοποίηση, παραίτηση ή εγκατάλειψη του επενδυτικού σχεδίου μόνο από την παράλειψη του αιτούντος να ενημερώσει την αρμόδια αρχή και να ζητήσει εγκαίρως παράταση, αντιβαίνει στο δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας (αρ. 20 Σ και 6 ΕΣΔΑ). Αποστέρηση από το δικαίωμά του να αποδείξει τη συνδρομή, στην περίπτωσή του, διαφορετικών στοιχείων και περιστατικών από εκείνα που τεκμαρτώς συνήχθησαν και του καταλογίσθηκαν από τις ελεγκτικές αρχές.
Αρχή αναλογικότητας
-Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, το ύψος του μέτρου της ανάκτησης συναρτάται από το είδος και τη σοβαρότητα της παρατυπίας και πρέπει να τελεί σε εύλογη σχέση αναλογίας προς τη διαπιστούμενη απόκλιση από την επίτευξη των στόχων της ενισχυόμενης δράσης και να μη βαίνει πέραν των ορίων του πρόσφορου, του κατάλληλου και του αναγκαίου για την πραγματοποίηση του επιδιωκόμενου σκοπού της διασφάλισης της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της μη διακινδύνευσης των ενωσιακών πόρων.
Χρυσούλα Ανδρεάδου Πρωτοδίκης Δ.Δ.