ΣτΕ Ολομ. 671-2/2021: Συνταγματικότητα επιτάξεως γεωτεμαχίου στη νήσο Λέσβο- ΣτΕ Ολ 672/2021: Συνταγματικότητα επιτάξεων γεωτεμαχίων στις νήσους Σάμο, Λέσβο και Χίο

 

Με την 671/2021 απόφαση η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας επιλήφθηκε αιτήσεως ακυρώσεως που στρεφόταν κατά της 1311/10.2.2020 αποφάσεως του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κατά το μέρος που με αυτήν επιβλήθηκε επίταξη για χρονικό διάστημα τριών ετών γεωτεμαχίου εκτός οικισμού κειμένου στον Δήμο Δυτικής Λέσβου, στην Περιφερειακή Ενότητα Λέσβου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, προς τον σκοπό της εγκατάστασης και λειτουργίας Περιφερειακών Υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 8 και του άρθρου 10 του ν. 4375/2016. Με την απόφαση αυτή κρίθηκε ότι, λαμβάνοντας υπόψη τα αριθμητικά δεδομένα αφίξεων μεταναστών του β εξαμήνου του 2019, που διαφοροποιούν σημαντικά την υφιστάμενη από το 2015 κατάσταση στα νησιά του Αιγαίου και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ανάγκη ίδρυσης και λειτουργίας Περιφερειακών Υπηρεσιών της ΥΠ.Υ.Τ., λόγω της ιδιαίτερης φύσης των αρμοδιοτήτων τους, υπάρχει προεχόντως στα σημεία εισόδου των αλλοδαπών στη χώρα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και συγκεκριμένα τα νησιά της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου, νομίμως και επαρκώς αιτιολογείται η προσβαλλόμενη πράξη, κατά το μέρος που αφορά στην επίταξη συγκεκριμένης εκτάσεως στη Λέσβο, για το εύλογο και αναγκαίο, ενόψει των συγκεκριμένων περιστάσεων, χρονικό διάστημα των τριών ετών, προς εξυπηρέτηση επιτακτικού σκοπού δημοσίου συμφέροντος, που συνδέεται με την ανακύψασα κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2019 ραγδαία αύξηση των μεταναστευτικών ροών στο εν λόγω νησί σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Συγκεκριμένα, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, με την προβλεπόμενη από την προσβαλλόμενη πράξη χρήση των επιτασσομένων ακινήτων για εγκατάσταση και λειτουργία περιφερειακών υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων των άρθρων 8 και 10 του ν. 4375/2016 εξυπηρετείται η έκτακτη και επείγουσα ανάγκη προσωρινής στέγασης μεγάλου αριθμού αλλοδαπών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και ασυνόδευτοι ανήλικοι, καθώς και άτομα ευάλωτων ομάδων, προκειμένου αφενός μεν να διασφαλισθεί η ομαλή, ταχεία και αποτελεσματική εκ μέρους των αρμοδίων υπηρεσιών διεξαγωγή των διαδικασιών υποδοχής, καταγραφής, ταυτοποίησης, ιατρικού ελέγχου, εντοπισμού ευάλωτων ατόμων και ενημέρωσης των παρανόμως εισερχόμενων πολιτών τρίτων χωρών, καθώς και η προσωρινή διαμονή αυτών, σύμφωνα με όσα ορίζουν οι διεθνείς συνθήκες και το εθνικό δίκαιο, αφετέρου δε να αποφευχθούν τόσο η διακινδύνευση της δημόσιας τάξης από την πρόκληση κοινωνικών εντάσεων και αναταραχών, λόγω έλλειψης συνθηκών ασφαλούς και αξιοπρεπούς διαβίωσης των εισερχομένων αλλοδαπών στις ανεπαρκούς πλέον χωρητικότητας υπάρχουσες δομές, όσο και η διακινδύνευση της δημόσιας υγείας από τη διάδοση μεταδοτικών νόσων και μάλιστα υπό τις παρούσες συνθήκες αυξημένου κινδύνου διασποράς του κορονοϊού. Ενόψει αυτών, και η πράξη νομοθετικού περιεχομένου, κατ’ εξουσιοδότηση της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη, προβλέποντας την προσωρινή στέρηση της χρήσης της επιτασσόμενης έκτασης, για εύλογο χρονικό διάστημα, και για τους ως άνω λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος  και μάλιστα υπό προϋποθέσεις (όπως καταβολή εύλογης αποζημίωσης στους δικαιούχους, αυτοδίκαιη άρση της επίταξης σε περίπτωση άπρακτης παρόδου της προθεσμίας καθορισμού της εν λόγω αποζημίωσης και δυνατότητα άσκησης προσφυγής ουσίας κατά της απόφασης καθορισμού αυτής), δεν αντίκειται στις διατάξεις του άρθρου 18 παρ. 3 του Συντάγματος (μειοψ.). Περαιτέρω, κρίθηκε ότι δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης των διατάξεων των άρθρων 101 παρ. 4 και 106 παρ. 1 του Συντάγματος, διότι ναι μεν το Σύνταγμα μεριμνά για την ανάπτυξη και λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την προαγωγή της οικονομίας ιδιαιτέρως των νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών, υποχρεώνοντας τον νομοθέτη και τη Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, να λαμβάνουν υπόψη τους τις ιδιαίτερες συνθήκες τους, εντούτοις οι διατάξεις αυτές, που υπό συγκεκριμένες συνθήκες, δικαιολογούν ενδεχομένως τη διαφοροποίηση των εν λόγω περιοχών με βάση γενικά και αντικειμενικά κριτήρια, δεν αποκλείουν στον νομοθέτη ή και στη Διοίκηση, συνεκτιμώντας και σταθμίζοντας αφενός μεν την ανάγκη εξυπηρέτησης επιτακτικού λόγου δημοσίου συμφέροντος (όπως η αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών) αφετέρου δε την οικονομική-τουριστική ανάπτυξη των νησιών αυτών, να προβούν στην, για προσωρινό χρόνο, εγκατάσταση των συγκεκριμένων δομών στα ακριτικά νησιά. Άλλωστε, η μείωση της τουριστικής κίνησης του νησιού κατά τα έτη 2015 και 2016, και με την εκδοχή ότι συνδέεται με την αθρόα μεταναστευτική κίνηση των ετών αυτών και τη συνακόλουθη αδυναμία διαχείρισης του φαινομένου, δεν άγει σε αντίθετο συμπέρασμα, δεδομένου ότι η προβλεπόμενη ίδρυση και λειτουργία δομών στις επιταχθείσες εκτάσεις των νησιωτικών περιοχών στοχεύει ακριβώς στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανακύψασας έκτακτης ανάγκης και στην αποτροπή της διακινδύνευσης της δημόσιας τάξης και υγείας από την ανεξέλεγκτη διαμονή μεταναστών και προσφύγων στα ακριτικά νησιά. Εξάλλου, διέλαβε το Δικαστήριο ότι έχουν ληφθεί μέτρα προς ελάφρυνση της επιβάρυνσης των ως άνω περιοχών, μεταξύ των οποίων είναι οι μειωμένοι συντελεστές Φ.Π.Α., οι αποζημιώσεις από πιστώσεις του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ζημιών που υπέστησαν περιουσίες φυσικών και νομικών προσώπων, οι οποίες οφείλονταν σε πράξεις μεταναστών ή προσφύγων και οι οποίες είχαν καταγραφεί και αποτιμηθεί και η καταβολή ενιαίου τέλους για το έτος 2019 στους Δήμους, στα διοικητικά όρια των οποίων λειτουργούν μονάδες προσωρινής φιλοξενίας μεταναστών, για την αποπληρωμή των οφειλόμενων τελών καθαριότητας, ηλεκτροφωτισμού και ακίνητης περιουσίας, συγκεκριμένου ποσού ανά διαμένοντα και ανά Κ.Υ.Τ.. Επιπρόσθετα, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δεν τίθεται ζήτημα παραβίασης των συνταγματικών αρχών της ισότητας, της ισότητας ως προς τη συμμετοχή στα δημόσια βάρη, της αναλογικότητας και του χρέους εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης εκ μέρους της Πολιτείας, από το ότι οι παρανόμως εισερχόμενοι στην ελληνική επικράτεια αλλοδαποί δεν κατανέμονται σε όλες τις περιφέρειες της, κατ’ αναλογία του πληθυσμού καθεμίας από αυτές, αλλά επιβαρύνουν αδικαιολόγητα τις εθνικά ευαίσθητες περιοχές των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, διότι, από τα προσκομιζόμενα ενώπιον του Δικαστηρίου στοιχεία, προέκυψε ότι στα πλαίσια της προσπάθειας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αποσυμφόρησης των ως άνω νησιών, το πρώτο τρίμηνο του 2020 μεταφέρθηκαν συνολικά από τα νησιά στην ενδοχώρα 10.687 μετανάστες, εκ των οποίων 4.897 από το Κ.Υ.Τ. Λέσβου, ενώ παράλληλα τίθεται σε εφαρμογή πρόγραμμα στέγασης “ESTIA ΙΙ” για τους αιτούντες διεθνή προστασία, και, επιπλέον, συστάθηκαν σε διάφορους δήμους ανά την επικράτεια 28 δομές προσωρινής υποδοχής πολιτών τρίτων χωρών ή ανιθαγενών, οι οποίοι έχουν αιτηθεί διεθνή προστασία (μειοψ). Τέλος, κρίθηκε ότι δεδομένου ότι η επίμαχη έκταση εμπίπτει εντός του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) ΔΕ Μανταμάδου, το δε μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης αυτής εμπίπτει εντός Περιοχής Ελέγχου και Περιορισμού της Δόμησης Π.Ε.Π.Δ. 2 “Περιοχή Αγροτικής Γης γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων” ενώ μικρό τμήμα της εμπίπτει εντός Περιοχής Ειδικής Προστασίας ΠΕΠ 1 “Δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις”, περαιτέρω, ότι η επίμαχη έκταση εντάσσεται μεν στον υπό κατάρτιση δασικό χάρτη και αναφέρεται ως δασική, χωρίς ωστόσο να προκύπτει ούτε ότι έχει αναρτηθεί δασικός χάρτης για την περιοχή ούτε ότι η επίμαχη έκταση έχει χαρακτηρισθεί ως τέτοια με τελεσίδικη πράξη του δασάρχη κατά το άρθρο 14 του ν. 998/1979, ότι στο ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Μανταμάδου προβλέπεται ότι σε τυχόν μη δασικές εκτάσεις, που περικλείονται από δάση και δασικές εκτάσεις και οι οποίες δεν χαρακτηρίζονται ως τέτοιες από την αρμόδια δασική υπηρεσία, αλλά εμπίπτουν σε Περιοχή Ειδικής Προστασίας επιτρέπονται συγκεκριμένες χρήσεις και δραστηριότητες, και ότι για τη διενέργεια οποιασδήποτε επέμβασης εντός δάσους ή δασικής έκτασης απαιτείται η προηγούμενη έκδοση πράξης έγκρισης κατά τη δασική νομοθεσία, απαραδέκτως προβάλλεται λόγος που αφορά στο αναιτιολόγητο της προσβαλλόμενης πράξης και στο ασυμβίβαστο αυτής με τους όρους του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ε. Μανταμάδου, καθώς αυτό το ζήτημα αφορά στην κοινή υπουργική απόφαση χορήγησης άδειας χωροθέτησης και κατασκευής των προσωρινών εγκαταστάσεων και υποδομών, η οποία θα επακολουθήσει και με την οποία προσδιορίζονται επακριβώς ο χώρος τοποθέτησης αυτών, οι απαραίτητοι υπαίθριοι χώροι, το εσωτερικό δίκτυο μετακινήσεων πεζών και οχημάτων, καθώς και το είδος και η χωρητικότητα των δομών, μετά από τήρηση της κείμενης δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπου απαιτείται. 

Υπό τα δεδομένα αυτά, απορρίφθηκε η κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως.    

 

Παρόμοια λύση δόθηκε και επί έτερης αιτήσεως ακυρώσεως στην απόφαση ΣτΕ Ολ 672/2021

 

 

Με την 672/2021 απόφαση η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας επιλήφθηκε αιτήσεως ακυρώσεως που στρεφόταν αφενός μεν κατά της 1311/10.2.2020 αποφάσεως του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου με την οποία επιτάσσονται, για χρονικό διάστημα τριών ετών, τρία γεωτεμάχια εκτός οικισμών στις νήσους Σάμο, Λέσβο και Χίο, προς τον σκοπό της εγκατάστασης και λειτουργίας Περιφερειακών Υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 8 και του άρθρου 10 του ν. 4375/2016, αφετέρου δε κατά της 1551/14.02.2020 κοινής αποφάσεως του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των Υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου, με την οποία χορηγείται αφενός μεν άδεια χωροθέτησης των ως άνω περιφερειακών υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων στα επιταχθέντα με την πρώτη προσβαλλόμενη πράξη γεωτεμάχια, αφετέρου δε άδεια εκτέλεσης εργασιών τοποθέτησης περίφραξης και χωματουργικών, για τη διαμόρφωση των γηπέδων ώστε να μπορούν να εγκατασταθούν οι προαναφερόμενες δομές. 

Με την απόφαση αυτή δόθηκε όμοια λύση με την απόφαση ΣτΕ Ολ 671/2021, καθ’ ό μέρος η κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως στρεφόταν κατά της προαναφερθείσας αποφάσεως επιτάξεως εκτάσεων στις νήσους Σάμο, Λέσβο και Χίο από απόψεως αιτιολογίας της προσβαλλόμενης αποφάσεως και συμφωνίας με το Σύνταγμα τόσο αυτής όσο και της πράξης νομοθετικού περιεχομένου, κατ’ εξουσιοδότηση της οποίας εκδόθηκε η πρώτη προσβαλλόμενη. Περαιτέρω, σε σχέση με τη δεύτερη προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία χορηγήθηκε άδεια χωροθέτησης των Περιφερειακών Υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων των άρθρων 8 και 1- του ν. 4375/2016 στα επιταχθέντα ακίνητα, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, όπως προέκυπτε από τα συνημμένα γενικά σχέδια διάταξης εγκατάστασης περίφραξης και την οικεία τεχνική έκθεση, αυτή αφορά αποκλειστικά και μόνο άδεια εκτέλεσης των συγκεκριμένων εργασιών τοποθέτησης περίφραξης και χωματουργικών, για τη διαμόρφωση των γηπέδων προς εγκατάσταση των προαναφερομένων δομών και δεν περιλαμβάνει τις προβλεπόμενες να εκτελεσθούν, στη συνέχεια εργασίες τοποθέτησης των προσωρινών, προκατασκευασμένων εγκαταστάσεων και υποστηρικτικών υποδομών, καθώς και της διαμόρφωσης υπαίθριων εσωτερικών χώρων και εσωτερικού δικτύου μετακινήσεων πεζών και οχημάτων στις εν προκειμένω εκτός σχεδίου επιταχθείσες περιοχές. Κρίθηκε δε ότι οι εργασίες αυτές θα αποτελέσουν αντικείμενο μεταγενέστερης κοινής υπουργικής απόφασης, με την οποία θα χορηγείται η σχετική άδεια χωροθέτησης και κατασκευής των ως άνω εγκαταστάσεων και υποδομών συνοδευόμενη από τα προβλεπόμενα στον νόμο προαπαιτούμενα (όπως το γενικό σχέδιο διάταξης των εγκαταστάσεων και τεχνική έκθεση με την αναλυτική περιγραφή των προς εκτέλεση εργασιών), στα οποία θα προσδιορίζονται επακριβώς ο χώρος τοποθέτησης των προκατασκευασμένων εγκαταστάσεων και υποδομών, οι απαραίτητοι υπαίθριοι χώροι, το εσωτερικό δίκτυο μετακινήσεων πεζών και οχημάτων, καθώς και το είδος και η χωρητικότητα των δομών, μετά από προηγούμενη κατάλληλη αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις συγκεκριμένες περιοχές, όπου απαιτείται κατά την κείμενη νομοθεσία, και για τον λόγο αυτό είναι απορριπτέα ως απαράδεκτα τα προβαλλόμενα περί παραβιάσεως των διατάξεων του ν. 4014/2011, καθόσον ερείδονται επί εσφαλμένης προϋποθέσεως ότι η προσβαλλόμενη συνιστά την κατά νόμο κοινή υπουργική απόφαση για την χωροθέτηση και αδειοδότηση των ως άνω εγκαταστάσεων και υποδομών, η οποία, όμως, δεν έχει ακόμη εκδοθεί. Περαιτέρω, όμως, κρίθηκε ότι όσον αφορά, ειδικότερα, την επιτασσόμενη έκταση στη νήσο Χίο, η οποία εμπίπτει στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας, για την ορνιθοπανίδα και ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, η απαιτούμενη από τις διατάξεις του άρθρου 10 του ν. 4014/2011 διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ειδική οικολογική αξιολόγηση των επιπτώσεων σε σχέση με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τις ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στη συγκεκριμένη περιοχή), θα έπρεπε να έχει τηρηθεί ακόμη και στο προηγηθέν στάδιο χορήγησης της εν προκειμένω προσβαλλόμενης άδειας χωροθέτησης και εκτέλεσης των προκαταρκτικών εργασιών της περίφραξης και των χωματουργικών εργασιών, γεγονός που δεν συνέβη. Για τον λόγο αυτό, διέλαβε το Δικαστήριο ότι η υπό κρίση αίτηση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη κ.υ.α. κατά το μέρος που η άδεια χωροθέτησης και κατασκευής αφορά την επιταχθείσα έκταση της νήσου Χίου (μειοψ.).