ΣτΕ 728, 729, 730, 731, 732/2021
Επταμελούς σύνθεσης Γ΄ Τμήματος
Πρόεδρος: Δημήτριος Σκαλτσούνης
Εισηγητής: Τρισεύγενη Βαρουφάκη
Αρχαιρεσίες στον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (Π.Ι.Σ.). Όρια ελέγχου του Υπουργού Υγείας.
1. Με την απόφαση 728 /2021 του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώθηκε η Γ5α/ Γ.Π. οικ. 32382/ 25.4.2019 πράξη του Υπουργού Υγείας, κατά το μέρος που με αυτήν δεν επικυρώθηκαν τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών της 3.3.2019 για την ανάδειξη Διοικητικού Συμβουλίου, Ανωτάτου Πειθαρχικού Συμβουλίου Ιατρών (Α.Π.Σ.Ι.) και Εξελεγκτικής Επιτροπής του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου (Π.Ι.Σ.).
2. Ειδικότερα, κατά τις αρχαιρεσίες της 3.3.2019 πλειοψήφησε ο συνδυασμός των αιτούντων, «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΙΑΤΡΩΝ-ΕΝΟΤΗΤΑ-ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΔΗ.Κ.Ι.-ΕΝΟ.ΣΥ.)» με ποσοστό 61,79% και εννέα από τις δεκαπέντε έδρες του Δ.Σ. Στις 16.3.2019 συγκροτήθηκε σε σώμα το νέο Δ.Σ. που προέκυψε από τις παραπάνω αρχαιρεσίες. Όμως, ο Υπουργός Υγείας, με την ως άνω από 25.4.2019 απόφασή του, αρνήθηκε να επικυρώσει τα αποτελέσματα των εκλογών, τις οποίες και ακύρωσε, επικαλούμενος παρατυπίες κατά την εκλογική διαδικασία. Κατόπιν τούτου, στις 22.6.2019 διεξήχθησαν επαναληπτικές αρχαιρεσίες, κατά τις οποίες ο ανωτέρω συνδυασμός έλαβε μειωμένο ποσοστό, 48%, απώλεσε δε την απόλυτη πλειοψηφία στο Δ.Σ. (7 έδρες). Το αποτέλεσμα των επαναληπτικών εκλογών επικυρώθηκε με την Γ5α/Γ.Π.οικ.49729/2.7.2019 απόφαση του Υπουργού Υγείας, ενώ στις 17.7.2019 συγκροτήθηκε σε σώμα το νέο Δ.Σ.
3. Το Δικαστήριο έκρινε ότι είναι αρμόδιο για την εκδίκαση της ανωτέρω διαφοράς.Έκρινε, επίσης, ότι το έννομο συμφέρον εκείνων των αιτούντων που επανεξελέγησαν στις επαναληπτικές αρχαιρεσίες της 22.6.2019, συνίσταται στο ότι ο συνδυασμός τους (ΔΗ.Κ.Ι.-ΕΝΟ.ΣΥ.), κατά τις αρχαιρεσίες αυτές, έλαβε 48% έναντι της αυξημένης πλειοψηφίας που είχε λάβει κατά τις αρχικές εκλογές (61,79%), χάνοντας έτσι την απόλυτη πλειοψηφία στο Δ.Σ. του Π.Ι.Σ.
4. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι η περιγραφόμενη στο άρθρο 280 παρ. 13 του ν. 4512/2018 άσκηση εποπτείας από τον Υπουργό Υγείας στον Π.Ι.Σ., η οποία κατατείνει στην επικύρωση των αρχαιρεσιών του Π.Ι.Σ., έχει, ερμηνευόμενη σύμφωνα με το Σύνταγμα, την έννοια ότι ο Υπουργός ασκεί μόνο έλεγχο νομιμότητας και δεν έχει αρμοδιότητα να προβεί σε ουσιαστικό έλεγχο της εν λόγω εκλογικής διαδικασίας. Ειδικότερα, ο Υπουργός δεν δύναται, κατά την άσκηση του εν λόγω ελέγχου, να προβεί σε νέα ουσιαστική εκτίμηση των ληφθέντων υπόψη από την Εφορευτική Επιτροπή του Π.Ι.Σ. στοιχείων, όπως των υποβληθεισών ενώπιόν της ενστάσεων και να καταλήξει σε διαφορετική κρίση, διότι τούτο δεν συνιστά έλεγχο νομιμότητας, αλλά νέα κρίση επί της ουσίας της υπόθεσης .
5. Στην προκειμένη περίπτωση κρίθηκε ότι μη νομίμως ο Υπουργός Υγείας δεν επικύρωσε τις αρχαιρεσίες της 3.3.2019, με την αιτιολογία ότι δεν διαβιβάσθηκαν σε αυτόν το σύνολο των ψηφοδελτίων και οι ενστάσεις της εκλογικής διαδικασίας. Τούτο, διότι τα μεν ψηφοδέλτια δεν συνιστούν, άνευ άλλου τινός, διαβιβαστέα στον Υπουργό έγγραφα, κατ’άρθρο 280 παρ. 13 του ν. 4512/2018, αλλά εκλογικό υλικό, μόνη δε η μη αποστολή στον Υπουργό των ενστάσεων δεν συνιστά επαρκή λόγο μη επικύρωσης των αποτελεσμάτων των εκλογών, καθόσον με την προσβαλλόμενη πράξη μη επικύρωσης δεν εξειδικεύεται γιατί ήταν αναγκαία η εν λόγω αποστολή, με αναφορά σε συγκεκριμένες πλημμέλειες του εκλογικού αποτελέσματος, για τη διάγνωση των οποίων θα ήταν απαραίτητο, εντός των ορίων του διενεργούμενου από τον Υπουργό ελέγχου νομιμότητας, να ληφθούν υπόψη οι ως άνω ενστάσεις. Κρίθηκε, επίσης, ότι ο έλεγχος της επανακαταμέτρησης των ψήφων δεν ανήκει, κατ’αρχήν, στον διενεργούμενο από τον Υπουργό έλεγχο νομιμότητας, περαιτέρω δε, ότι από καμία διάταξη δεν συνάγεται υποχρέωση του Π.Ι.Σ. να αποστείλει τα πρωτότυπα έγγραφα της εκλογικής διαδικασίας, όταν μάλιστα δεν αμφισβητείται η γνησιότητα των αποσταλέντων στον Υπουργό αντιγράφων.
6. Ακολούθως, έγινε δεκτό ότι, εφόσον, κατ’ άρθρο 15 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, για τη νόμιμη υπόσταση του πρακτικού της Εφορευτικής Επιτροπής, ως συλλογικού οργάνου του Π.Ι.Σ. (ν.π.δ.δ.), αρκεί η υπογραφή του Προέδρου της, χωρίς δηλαδή να απαιτείται η υπογραφή και των λοιπών μελών αυτής, δεν δημιουργείται πλημμέλεια από τυχόν υπογραφή του οικείου πρακτικού από τα μέλη της Επιτροπής σε χρόνο μεταγενέστερο του χρόνου υπογραφής του Προέδρου αυτής. Άλλωστε, με την προσβαλλόμενη πράξη δεν αμφισβητήθηκε ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι τα δύο μέλη της Εφορευτικής Επιτροπής που υπέγραψαν σε χρόνο μεταγενέστερο -και, πάντως, εύλογο- από τη διενέργεια των αρχαιρεσιών, δεν ήταν παρόντα σε αυτές.
7. Τέλος, κρίθηκε ότι, αφού σύμφωνα με το άρθρο 280 παρ. 4 και 7 του ν. 4512/2018, κατά τις αρχαιρεσίες στον Π.Ι.Σ. (αντίθετα από ό,τι προβλέπεται για τους επιμέρους Ιατρικούς Συλλόγους στο άρθρο 306 παρ. 4 και 6 του ν. 4512/2018), τα ψηφοδέλτια είναι ξεχωριστά μόνο για την ανάδειξη των μελών του Δ.Σ. και του Α.Π.Σ.Ι., μη νομίμως ο Υπουργός Υγείας θεώρησε ότι κατά τις επίδικες αρχαιρεσίες τέθηκαν παρανόμως στα ψηφοδέλτια συνδυασμών για την ανάδειξη των μελών του Δ.Σ. και οι υποψήφιοί τους για την Εξελεγκτική Επιτροπή.
8. Κατόπιν των ανωτέρω, ακυρώθηκε η προσβαλλόμενη πράξη, κατά το μέρος αυτής, με το οποίο αποφασίσθηκε η μη επικύρωση των αποτελεσμάτων και η ολική ακύρωση των αρχαιρεσιών της 3.3.2019, αναπέμφθηκε δε η υπόθεση, κατά το ίδιο μέρος, στη Διοίκηση, προκειμένου αυτή να εκφέρει εκ νέου κρίση επί της νομιμότητας των αρχαιρεσιών της 3.3.2019 και, σε καταφατική περίπτωση, να επικυρώσει τα αποτελέσματά τους. Δεδομένου δε ότι, μετά την κατά τα ανωτέρω αναπομπή, κατέστη και πάλι εκκρεμής η ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας της 3.3.2019 και ότι από την έκβαση αυτής εξαρτάται η νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης, κατά το μέρος αυτής με το οποίο ορίσθηκε το Δ.Σ. του Π.Ι.Σ. που είχε προκηρύξει τις ως άνω ακυρωθείσες εκλογές, να διενεργήσει νέες αρχαιρεσίες, αναβλήθηκε η έκδοση οριστικής απόφασης, κατά το μέρος αυτό.
9. Περαιτέρω, μετά την έκδοση της 728/2021 απόφασης του Δικαστηρίου, με τις 729/2021 και 730/2021 αποφάσεις του Δικαστηρίου επί αιτήσεων ακυρώσεως των Ιατρικών Συλλόγων Πατρών, Αθηνών και Θεσσαλονίκης κατά της ίδιας ως άνω (ακυρωθείσας εν μέρει) Γ5α/ Γ.Π. οικ. 32382/ 25.4.2019 πράξης του Υπουργού Υγείας, καταργήθηκε εν μέρει η δίκη, αναβλήθηκε δε, κατά τα λοιπά, η έκδοση οριστικής απόφασης, κατά το μέρος, δηλαδή, που με την εν λόγω πράξη είχε ορισθεί το απερχόμενο Δ.Σ. του Π.Ι.Σ. που είχε προκηρύξει τις εκλογές της 3.3.2019, να διενεργήσει νέες αρχαιρεσίες. Εξάλλου, απορρίφθηκε ως απαράδεκτη παρέμβαση του Π.Ι.Σ., η οποία είχε ασκηθεί υπέρ των αιτούντων και κατά της προσβαλλόμενης πράξης, επαναλήφθηκε δε η νομολογία περί μη αντίθεσης της παρ. 1 του άρθρου 49 του π.δ. 18/1989 (σύμφωνα με την οποία παρέμβαση μπορεί να ασκηθεί μόνο για τη διατήρηση της ισχύος της προσβαλλόμενης πράξης) στο Σύνταγμα και το άρθρο 6 της Ε.Σ.Δ.Α. Ειδικώς, ο ισχυρισμός του Π.Ι.Σ. περί αντίθεσης της εν λόγω διάταξης προς την αρχή της ισότητας, υπό την έννοια ότι ο εποπτεύων νπδδ Υπουργός μπορεί, κατ’άρθρο 21 παρ. 2 περ. β΄ του π.δ. 18/1989, να ασκεί παρέμβαση όχι μόνο υπέρ, αλλά και κατά του κύρους της προσβαλλόμενης πράξης του νομικού αυτού προσώπου, απορρίφθηκε, δεδομένου ότι η δυνατότητα αυτή του Υπουργού δικαιολογείται λόγω της ιδιότητάς του ως εκπροσώπου του Κράτους και ασκούντος εποπτεία στο νομικό πρόσωπο.
10. Με την 732/2021 απόφαση του Δικαστηρίου κρίθηκε ότι η σύνθετη διοικητική ενέργεια της εκλογής των μελών των συλλογικών οργάνων του Π.Ι.Σ. ολοκληρώνεται με την έκδοση της απόφασης του Υπουργού Υγείας, περί επικύρωσης του εκλογικού αποτελέσματος.
11. Τέλος, με την ίδια ως άνω 732/2021 απόφαση, καθώς και με την 731/2021 απόφαση του Δικαστηρίου, επί αιτήσεων ακυρώσεως κατά της πράξης επικύρωσης των επαναληπτικών αρχαιρεσιών της 22.6.2019 (Γ5α/Γ.Π.οικ.49729/2.7.2019 απόφαση του Υπουργού Υγείας), αναβλήθηκε η έκδοση οριστικής απόφασης. Τούτο, διότι η νομιμότητα της πράξης αυτής εξαρτάται από την έκβαση της εκλογικής διαδικασίας της 3.3.2019, η οποία κατέστη εκκρεμής, μετά την κατά τα ανωτέρω ακύρωση της Γ5α/ Γ.Π. οικ. 32382/ 25.4.2019 πράξης του Υπουργού Υγείας. Ειδικότερα, εφόσον επικυρωθούν οι αρχαιρεσίες της 3.3.2019, καθίσταται νόμιμη η από 16.3.2019 συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Π.Ι.Σ. που προέκυψε από τις αρχαιρεσίες αυτές, περαιτέρω δε χάνει το νόμιμο έρεισμά της τόσο η επικύρωση των εκλογών της 22.6.2019, όσο και η από 17.7.2019 πράξη συγκρότησης του προερχόμενου από τις εκλογές αυτές νέου Διοικητικού Συμβουλίου.