Το νέο βιβλίο «ἆδ’ ἔϝαδε πόλι. Ἡ κρητική-δωρικὴ πολιτειακὴ τάξις» (έκδοση Δεκ. 2014, σελ. 187) του Ιωάννη Μ. Μαρκάκη (Εφέτη Δ.Δ.) αποτελεί κοινή έκδοση της Νομικής Βιβλιοθήκης με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και τον Δικηγορικό Σύλλογο Χανίων. Προλογίζουν ο Γενικός Διευθυντής του ανωτέρω Ιδρύματος Νικόλαος Παπαδάκης και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Πάνος Λαζαράτος. Το «άδ’ έfαδε πόλι» (δηλαδή, αυτά απεφάσισε η πολιτική κοινότητα) στο τίτλο του βιβλίου είναι ειλημμένο από το προοίμιο του πρώτου γραπτού στην Ευρώπη νόμου (από την κρητική πόλη της Δρήρου) ,νόμου, μάλιστα, αμιγώς πολιτειακού , όπου και το πρώτον απαντάται ο όρος «πόλις», απαρχή της κρατικής-πολιτικής συγκροτήσεως και της δημοκρατικής ανελίξεως της Ελλάδος και της Ευρώπης. . Το βιβλίο πραγματεύεται την βασική πολιτειακή δομή των κρητικών πόλεων-κρατών της λεγομένης «δωρικής εποχής» της Κρήτης (1100 έως 67 π.Χ.) με βάση τις σχετικές γραμματειακές και επιγραφικές μαρτυρίες, παρατιθέμενες στο τέλος του βιβλίου, υπό την αριστοτελική δε, ιδίως, οπτική. Συγκεκριμένα πραγματεύεται στο μεν πρώτο μέρος του την οργανωτική-λειτουργική πολιτειακή δομή των κρητικών πόλεων-κρατών της εποχής αυτής, ήτοι τις θεμελιώδεις πολιτειακές αρχές και αξίες τους, στο δε δεύτερο μέρος του τα απότοκα παθολογικά πολιτειακά φαινόμενα (τις πολιτειακές στάσεις), καθώς και τις κοινωνικοπολιτικές συνέπειές τους. Τα ζητήματα τούτα δεν έχουν μέχρι σήμερα ερευνηθεί επαρκώς και συστηματικώς, το πρώτον δε επιχειρείται η κατανόησή τους με την προκειμένη μελέτη. Ο χαρακτήρας της μελέτης είναι διφυής , αφ’ ενός ιστορικός και αφ’ ετέρου νομικός (με βάση το συνταγματικό – διοικητικό δίκαιο), ιδίως δε νομικός είναι όσον αφορά τα κεφάλαια της οργανωτικής και λειτουργικής πολιτειακής δομής(κεφ. Α και Β τμήματος II), και δη : Το υποκεφάλαιο που αφορά τον τρόπο ασκήσεως της νομοθετικής λειτουργίας (υπό α κεφ. Β), τα υποκεφάλαια που αφορούν τον τρόπο ασκήσεως από τους κόσμους (τους ανώτατους άρχοντες) της διοικητικής και δικαστικής λειτουργίας – υπό β(α.3) και δ(α.5) κεφ. Β (με βάση την μαρτυρία του Αριστοτέλους περί του μη κατά γράμματα άρχειν και την περί των κενών του δικαίου και του επιεικούς δικαίου γενικότερα θεωρία του), καθώς και το υπό γ υποκεφαλαίου δ κεφ. Β, που αφορά τις συναγόμενες από την νομοθεσία της Γόρτυνος δικαιικές αρχές. Η προκύπτουσα από τις εξεταζόμενες αυτές μαρτυρίες βασική πολιτειακή δομή της δωρικής Κρήτης, η κατά τους Αρχαίους Συγγραφείς Κρητική Πολιτεία, ήταν προσανατολισμένη στην μεσότητα, την μίξιν και σύνθεσιν αυθεντικών στοιχείων αντιθέτων πολιτευμάτων (της δημοκρατίας, της αριστοκρατίας και της ολιγαρχίας), γι’ αυτό δε και επαινέθηκε από τους Πλάτωνα και Αριστοτέλη, ως ένα πολίτευμα πρότυπο για τον αρχαιοελληνικό κόσμο. Αυτού του πολιτεύματος οι αρχές και αξίες είναι το άγνωστο – το λησμονημένο σήμερα – μέρος των ριζών μας. Αυτών, ακριβώς, των ριζών μας –ριζών, συγχρόνως, και της Ευρώπης – επιχειρείται η ανάδειξη με την προκειμένη μελέτη, ώστε να μην καταστούμε νέοι Ποσειδωνιάτες, κατά το ομώνυμο ποίημα του Καβάφη. Άλλωστε, οι ρίζες μας αυτές πολλά μπορούν να προσφέρουν για μια υπό τα σύγχρονα δεδομένα αρίστη πολιτεία.
Νέο βΙβλίο του Ιωάννη Μ. Μαρκάκη
