ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κράτηση οικογένειας αιτούντων άσυλο στη ζώνη διέλευσης Röszke υπό ακατάλληλες συνθήκες. Το Δικαστήριο αναφορικά με τις συνθήκες κράτησης, διαπίστωσε υψηλή θερμοκρασία του χώρου στέγασης, έλλειψη αερισμού, ακατάλληλα κρεβάτια για παιδιά, μη πρόσβαση σε δραστηριότητες, έλλειψη επαρκούς σίτισης, ιατρικής περίθαλψης και διενέργεια γυναικολογικής εξέτασης της εγκύου προσφεύγουσας με την παρουσία ανδρών αξιωματικών .
Το Στρασβούργο αναφέρθηκε στην νομολογία του και επανέλαβε ότι τα κράτη είναι υποχρεωμένα να πραγματοποιούν εξατομικευμένη αξιολόγηση των αναγκών των αιτούντων άσυλο. Διαπίστωσε ότι οι εγχώριες αρχές δεν έλαβαν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και κυρίως την ύπαρξη παιδιών και την εγκυμοσύνη της προσφεύγουσας. Έκρινε ότι η καταγγελλόμενη κατάσταση είχε επιφέρει στα παιδιά και στην προσφεύγουσα μητέρα εξευτελιστική μεταχείριση κατά παράβαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.
Ακολούθως έκρινε κατά πλειοψηφία ότι η κράτηση των προσφευγόντων σε ζώνη διέλευσης, δυνάμει απόφασης βασιζόμενης σε ευρεία ερμηνεία μιας γενικής διάταξης νόμου, την οποία απόφαση δεν μπορούσαν να προσβάλλουν, δεν ήταν νόμιμη.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση των άρθρων 3 και 5 § 1 και 4 της ΕΣΔΑ και επιδίκασε σε κάθε παιδί 4.500 ευρώ και σε κάθε ένα γονέα 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη και συνολικά 5.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3,
Άρθρο 5§1 και 5§4
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες, R.R., S.H., M.H., R.H. και A.R., είναι ένας Ιρανός και τέσσερις Αφγανοί υπήκοοι αντίστοιχα. Είναι μια οικογένεια πέντε ατόμων.
Το 2017 έφτασαν στην Ουγγαρία και υπέβαλαν αίτηση ασύλου. Στις 19 Απριλίου 2017 το Γραφείο Μετανάστευσης και Ασύλου διέταξε να φιλοξενηθούν οι προσφεύγοντες στη ζώνη διέλευσης Röszke. Στεγάστηκαν όλοι μαζί σε κοντέινερ 13 τ.μ., με κουκέτες χωρίς κιγκλιδώματα. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, το καλοκαίρι ήταν εξαιρετικά ζεστό και με κακό εξαερισμό. Υπήρχε ένας κοινός χώρος για όλη την οικογένεια και παρέχονταν κάποιες περιορισμένες δραστηριότητες.
Στις 29 Ιουνίου 2017, οι προσφεύγοντες μεταφέρθηκαν σε τμήμα απομόνωσης εντός της ζώνης διέλευσης επειδή η προσφεύγουσα μητέρα και τα παιδιά είχαν ηπατίτιδα Β. Εκεί, δεν είχαν πρόσβαση σε βρεφική κούνια. Δεν υπήρχε κοινό ψυγείο ή πλυντήριο ρούχων και δραστηριότητες για τα παιδιά, στα οποία δόθηκε μόνο άμμος για να παίξουν.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, στα παιδιά δόθηκαν τρία γεύματα, φρούτα και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ωστόσο, οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι το φαγητό ήταν ανεπαρκές για τα παιδιά και ότι η μητέρα δεν είχε εφοδιαστεί με ρούχα εγκυμοσύνης. Οι προσφεύγοντες έλαβαν βασική ιατρική περίθαλψη συμπεριλαμβανομένων ορισμένων επισκέψεων στο νοσοκομείο, αλλά χωρίς ψυχιατρική θεραπεία. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες άνδρες φύλακες ήταν παρόντες ακόμη και κατά τη διάρκεια γυναικολογικών εξετάσεων.
Λόγω του ότι ο R.R. ζήτησε άσυλο για τρίτη φορά, δεν είχε το δικαίωμα παροχής τροφής από τις αρχές, αν και οι αρχές δήλωσαν ότι δεν ήταν πεινασμένος και θα μπορούσε να λάβει φαγητό από ΜΚΟ ή να αγοράσει ο ίδιος το φαγητό του.
Μετά την εξέταση της αίτησής τους, παραχωρήθηκε στους προσφεύγοντες άδεια εισόδου και προσωρινής παραμονής στην Ουγγαρία. Στις 25 Αυγούστου 2017 οι προσφεύγοντες ανεχώρησαν για τη Γερμανία, όπου αργότερα έλαβαν διεθνή προστασία.
Βασιζόμενοι στο άρθρο 3 (απαγόρευση εξευτελιστικής μεταχείρισης), 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο), 5 (δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια) και 34 (δικαίωμα ατομικής προσφυγής) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, οι προσφεύγοντες διαμαρτυρήθηκαν, ιδίως, για τις συνθήκες κράτησής τους λόγω της έλλειψης έννομης προστασίας για την καταγγελία των συνθηκών κράτησής τους, την έλλειψη δικαστικού ελέγχου της κράτησής τους και η μη συμμόρφωση των αρχών σε ένα προσωρινό μέτρο που εκδόθηκε σχετικά με τους ίδιους.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 3
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι ο περιορισμός των ανηλίκων έθεσε συγκεκριμένα ζητήματα καθώς τα παιδιά, είτε συνοδεύονται είτε όχι, είναι εξαιρετικά ευάλωτα. Το Δικαστήριο επανέλαβε επίσης ότι το άρθρο 3 δεν θα μπορούσε να ερμηνεύεται ότι υπαγορεύει οποιαδήποτε γενική υποχρέωση παροχής στους πρόσφυγες οικονομικής βοήθειας που να τους επιτρέπει να διατηρήσουν ένα συγκεκριμένο επίπεδο ζωής.
Η απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης Ilia και Ahmet κατά Ουγγαρίας (αρ. προσφ. 47287/15), εξέτασε τις συνθήκες διαβίωσης των ενηλίκων αιτούντων άσυλο στη ζώνη διέλευσης Röszke. Σημειώνοντας, συγκεκριμένα, τις ικανοποιητικές συνθήκες στη ζώνη, τη σχετικά μικρή περίοδο της διαμονής τους εκεί (23 ημέρες) και τη δυνατότητα επαφής με άλλους αιτούντες άσυλο, εκπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας, ΜΚΟ και δικηγόρους, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες υπό τις οποίες οι προσφεύγοντες είχαν περάσει 23 μέρες στη ζώνη δεν είχαν αγγίξει το απαιτούμενο όριο του άρθρου 3.
Εν προκειμένω, ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι χαρακτηρίστηκε η κατάσταση των προσφευγόντων από το επαναλαμβανόμενο καθεστώς αιτούντος άσυλο του πρώτου προσφεύγοντος, από την ηλικία των προσφευγόντων παιδιών και από την εγκυμοσύνη και τη κατάσταση της υγείας της προσφεύγουσας μητέρας.
Συγκεκριμένα, ο R.R. δεν είχε επαρκή πρόσβαση σε τροφή. Ως άτομο που επανειλημμένα ζητούσε άσυλο, η κυβέρνηση είχε κατ΄ αρχήν τη δυνατότητα να αποφασίσει να μειώσει ή ακόμη και να αποσύρει την οικονομική ενίσχυση για αυτόν. Αλλά μια τέτοια απόφαση θα έπρεπε να περιείχε λόγους για την απόσυρση ή τη μείωση της παροχής βοήθειας και θα έπρεπε να είχε λάβει υπόψη την αρχή της αναλογικότητας. Το Δικαστήριο δεν είχε υπόψιν του τέτοια απόφαση.
Το Δικαστήριο σημείωσε, ιδίως, ότι ο προσφεύγων δεν θα μπορούσε να εγκαταλείψει τη ζώνη χωρίς να απωλέσει το δικαίωμα του για άσυλο και έτσι εξαρτιόνταν από τις ουγγρικές αρχές. Συνολικά, οι αρχές δεν είχαν αξιολογήσει επαρκώς τις περιστάσεις του R.R. πριν του αρνηθούν τροφή οδηγώντας σε παραβίαση των δικαιωμάτων του.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα κράτη είναι υποχρεωμένα να λάβουν υπόψη την ειδική κατάσταση των ανηλίκων και της εγκύου. Ωστόσο, δεν πραγματοποιήθηκε εξατομικευμένη αξιολόγηση των αναγκών των προσφευγόντων σε αυτή η υπόθεση. Ειδικότερα, το Δικαστήριο σημείωσε την υψηλή θερμοκρασία και την έλλειψη αερισμού στο χώρο που στεγάζονταν οι προσφεύγοντες. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι τα κρεβάτια ήταν ακατάλληλα για παιδιά και δεν είχαν πρόσβαση σε δραστηριότητες. Το Δικαστήριο σημείωσε την έλλειψη επαρκούς ιατρικής και ψυχιατρικής θεραπείας, την παρουσία ανδρών αξιωματικών στις γυναικολογικές εξετάσεις και τους συνεχείς ελέγχους ασφαλείας.
Κατά συνέπεια, λόγω της μικρής ηλικίας των προσφευγόντων παιδιών, της κύησης της προσφεύγουσας και της κατάσταση της υγείας και τη διάρκεια της παραμονής των προσφευγόντων στις συνθήκες της ζώνης διέλευσης, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η καταγγελλόμενη κατάσταση ανερχόταν για τα παιδιά και την προσφεύγουσα μητέρα σε εξευτελιστική μεταχείριση.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 όσον αφορά αυτούς τους προσφεύγοντες.
Άρθρο 5 § 1 και 4
Σε αντίθεση με την περίπτωση Ilia και Ahmet, το Δικαστήριο διαπίστωσε, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη την έλλειψη τυχόν εσωτερικών νομικών διατάξεων που καθορίζουν τη μέγιστη διάρκεια παραμονής των αιτούντων άσυλο στη ζώνη διέλευσης, την υπερβολική διάρκεια αυτής της διαμονής και τις σημαντικές καθυστερήσεις στην εγχώρια εξέταση των αιτήσεων ασύλου των προσφευγόντων καθώς και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες κρατήθηκαν αυτοί κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου, ότι η χρονική περίοδος στη ζώνη διέλευσης ισοδυναμούσε με de facto στέρηση της ελευθερίας.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, ο σχετικός νόμος περί ασύλου (άρθρο 80/J) ανέφερε ότι οι αιτήσεις ασύλου μπορούσαν να υποβληθούν μόνο, με ορισμένες εξαιρέσεις, στη ζώνη διέλευσης και οι αιτούντες υποχρεούνταν να περιμένουν εκεί μέχρι να ληφθεί τελική απόφαση σχετικά με τις αιτήσεις τους.
Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι χωρίς καμία επίσημη απόφαση των αρχών και αποκλειστικά δυνάμει μιας υπερβολικά ευρείας ερμηνείας μιας γενικής διάταξης του νόμου, η κράτηση των προσφευγόντων δεν μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμη. Κατά συνέπεια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στην παρούσα υπόθεση δεν είχε καθοριστεί αυστηρά νομική βάση για την κράτηση των προσφευγόντων.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του Άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης.
Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι υπήρξε μόνο de facto απόφαση για τη διατήρηση των προσφευγόντων στη ζώνη και ότι δεν αποδείχθηκε ότι οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν να ζητήσουν δικαστικό έλεγχο της κράτησης στη ζώνη διέλευσης και ως εκ τούτου υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 5 § 4 της Σύμβασης.
Λοιπά άρθρα
Το Δικαστήριο δεν έκρινε απαραίτητο να εξετάσει τις καταγγελίες βάσει των άρθρων 13 και 34 του κανονισμού της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ουγγαρία έπρεπε να καταβάλει σε καθένα από τα προσφεύγοντα παιδιά 4.500 ευρώ και σε κάθε ένα γονέα ποσό 6.500 ευρώ για ηθική βλάβη και συνολικά 5.000 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
Μειοψηφούσα γνώμη
Ο δικαστής Mourou-Vikström εξέφρασε αντίθετη γνώμη, η οποία επισυνάπτεται στην απόφαση (επιμέλεια echrcaselaw.com).