ΑΠΟΦΑΣΗ
N.M. κ.α. κατά Γαλλίας της 03.02.2022 (αρ. προσφ. 66328/14)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αναπηρία παιδιού λόγω ελλιπούς προγεννητικού ελέγχου. Αναδρομική εφαρμογή νομοθεσίας για μη αποζημίωση. Προστασία της περιουσίας.
Η υπόθεση αφορά την απόρριψη, από τα διοικητικά δικαστήρια, των επιχειρημάτων που προέβαλαν οι δύο πρώτοι προσφεύγοντες – και γονείς του τρίτου προσφεύγοντος – στην αγωγή τους για αποζημίωση για τα ειδικά έξοδα που προέκυψαν από την αναπηρία του παιδιού τους. Συγκεκριμένα, τον Μάιο του 2001 ενώ η πρώτη προσφεύγουσα ήταν έγκυος, ζήτησε από το Νοσοκομείο S. να προβεί σε ενδελεχή προγεννητικό έλεγχο, όπου δεν εντοπίστηκε κανένα πρόβλημα. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2001 γεννήθηκε ο γιος της, ο οποίος αποδείχθηκε ότι έπασχε από μια σειρά δυσπλασιών. Η εν λόγω αναπηρία δεν είχε εντοπιστεί κατά το χρόνο της προγεννητικής διάγνωσης. Οι προσφεύγοντες ζήτησαν αποζημίωση για αποκατάσταση της βλάβης που υπέστη ο γιος τους και ηθική βλάβη για αυτόν και του ιδίους. Νομοθετική διάταξη που θεσμοθετήθηκε με Νόμο της 4ης Μαρτίου 2002, και η οποία κωδικοποιήθηκε βάσει του άρθρου L. 114-5 της Κοινωνικής Δράσης και Οικογενειακού Κώδικα (CASF) – απαγόρευσε τη συμπερίληψη αυτών των δαπανών κατά τον υπολογισμό της καταβλητέας αποζημίωσης. Η νομοθετική αυτή αλλαγή που τέθηκε σε ισχύ μετά τη γέννηση του παιδιού αλλά πριν από την άσκηση αγωγής για αποζημίωση, εφαρμόστηκε στη προκείμενη υπόθεση.
Το Δικαστήριο έκρινε, πρώτον, ότι οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν εύλογα να αναμένουν ότι θα μπορούσαν να λάβουν αποζημίωση για την βλάβη που είχαν υποστεί, η οποία αντιστοιχούσε στο κόστος της φροντίδας παιδιού με αναπηρία, αμέσως μόλις επήλθε αυτή η ζημιά, δηλαδή από τη γέννηση του παιδιού, και συνεπώς υφίστατο «περιουσία» κατά την έννοια της πρώτης πρότασης του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου. Στη συνέχεια επισήμανε ότι, σύμφωνα με την απόφαση του Συνταγματικού Συμβουλίου αριθ. 2010-2 QPC, όλες οι μεταβατικές διατάξεις που απαιτούσαν αναδρομική εφαρμογή του άρθρου L. 114-5 του CASF είχαν καταργηθεί.
Αν και η κατάργηση των μεταβατικών αυτών διατάξεων άφησε αμέσως περιθώρια εφαρμογής των κανόνων κοινού δικαίου που διέπουν την εφαρμογή του νόμου διαχρονικά, το Δικαστήριο διαπίστωσε απόκλιση μεταξύ της ερμηνείας που υιοθέτησε το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο και της ερμηνείας που υιοθέτησε το Ακυρωτικό Δικαστήριο σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής του άρθρου L. 114-5 του CASF σε γεγονότα που προέκυψαν πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου της 4ης Μαρτίου 2002 (δηλαδή, 7 Μαρτίου 2002). Αν και στην εν λόγω απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 2011, το Ακυρωτικό Δικαστήριο είχε αποκλείσει την εφαρμογή του άρθρου L. 114-5 του CASF σε γεγονότα που είχαν συμβεί πριν από τις 7 Μαρτίου 2002, ανεξάρτητα από την ημερομηνία με την οποία ασκήθηκε η αγωγή αποζημίωσης, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο είχε διευθετήσει τη διαφορά με την απόφασή της της 13 Μαΐου 2011, η οποία, από την πλευρά της, είχε διατηρήσει μια συγκεκριμένη αναδρομική σκοπιά σε σχέση με αυτή η διάταξη.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπόρεσε να διαπιστώσει ότι η νομιμότητα της παρέμβασης που προέκυψε από την εφαρμογή του άρθρου L. 114-5 του CASF από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο στην απόφασή του της 31 Μαρτίου 2014 θα μπορούσε να απορρέει από την πάγια και σταθεροποιημένη νομολογία των εθνικών δικαστηρίων. Κατά το Στρασβούργο, η αναδρομική παρέμβαση στην περιουσία των προσφευγόντων δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως έχουσα «προβλεφθεί από το νόμο» κατά την έννοια του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Το ΕΔΔΑ έκρινε, ομόφωνα, ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (προστασία της περιουσίας) της ΕΣΔΑ και επιφυλάχθηκε να επιδικάσει ποσό για αποζημίωση και ηθική βλάβη σε μεταγενέστερη απόφασή του.