Όλο το κείμενο της απόφασης σε http://curia.europa.eu
38 Το Δικαστήριο έχει κρίνει επομένως ότι η κατάργηση, μεταξύ των κρατών μελών, των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών –θεμελιώδης σκοπός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, καθοριζόμενος στο άρθρο 3, στοιχείο γʹ, της Συνθήκης ΕΟΚ (καταργηθείσας με τη Συνθήκη της Λισαβόνας), το οποίο αντικαταστάθηκε κατ’ ουσίαν από τα άρθρα 3 έως 6 ΣΛΕΕ– θα ετίθετο σε κίνδυνο εάν η κατάργηση των φραγμών κρατικής προέλευσης ήταν δυνατόν να εξουδετερώνεται από εμπόδια απορρέοντα από την άσκηση της νομικής αυτονομίας ενώσεων ή οργανώσεων μη διεπόμενων από το δημόσιο δίκαιο (πρβλ. απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1974, Walrave και Koch, 36/74, EU:C:1974:140, σκέψη 18).
39 Η αρχή που κατοχυρώνεται με την εν λόγω νομολογία του Δικαστηρίου εφαρμόζεται επίσης όταν μια ένωση ή οργάνωση ασκεί κάποιου είδους εξουσία επί ιδιωτών και είναι σε θέση να τους επιβάλλει όρους που θίγουν την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών τις οποίες εγγυάται η Συνθήκη (πρβλ. απόφαση της 3ης Οκτωβρίου 2000, Ferlini, C-411/98, EU:C:2000:530, σκέψη 50).
40 Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι οι κανόνες εθνικής αθλητικής ομοσπονδίας, όπως οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης, οι οποίοι διέπουν την πρόσβαση των πολιτών της Ένωσης στους αθλητικούς αγώνες υπόκεινται στους κανόνες της Συνθήκης, ιδίως δε στα άρθρα 18 και 21 ΣΛΕΕ.
43 Κατά το δικαστήριο αυτό, ακόμη και αν ένας τέτοιος πολίτης πληροί τις προϋποθέσεις σχετικά με τις απαιτούμενες αθλητικές επιδόσεις και διαθέτει, επί τουλάχιστον ένα έτος, δικαίωμα συμμετοχής σε αθλητικούς αγώνες ως μέλος συλλόγου συνδεδεμένου με την εθνική ομοσπονδία στίβου, είναι δυνατόν, λόγω της ιθαγένειάς του, να μην του επιτραπεί να συμμετάσχει σε εθνικό ερασιτεχνικό πρωτάθλημα αγώνων δρόμου μικρών αποστάσεων στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας ή να του επιτραπεί να συμμετάσχει μόνον εν μέρει.
44 Επισημαίνεται ότι μια τέτοια διαφορετική μεταχείριση ενδέχεται να επιφέρει περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας του εν λόγω πολίτη της Ένωσης (πρβλ. απόφαση της 13ης Νοεμβρίου 2018, Raugevicius, C-247/17, EU:C:2018:898, σκέψη 28).
45 Εν προκειμένω, από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι ένας ερασιτέχνης αθλητής όπως ο D. Biffi δεν μπορεί να συμμετάσχει στα διοργανωνόμενα από την DLV εθνικά πρωταθλήματα, στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, υπό τους ίδιους όρους με εκείνους που ισχύουν για τους Γερμανούς υπηκόους, μολονότι τα πρωταθλήματα αυτά συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους αγώνες σε εθνικό επίπεδο. Όταν του επιτρέπεται να συμμετάσχει στα πρωταθλήματα αυτά, μπορεί πλέον να λάβει μέρος μόνο στους προκριματικούς γύρους άνευ συναγωνισμού, και επομένως χωρίς δυνατότητα συμμετοχής στον τελικό, ή στα αγωνίσματα με χρονομέτρηση, αλλά εκτός συναγωνισμού.
46 Κανονιστική ρύθμιση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης ενδέχεται επίσης να οδηγήσει, όπως τονίζουν το TopFit και ο D. Biffi με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, σε κατάσταση κατά την οποία οι αθλητές που είναι υπήκοοι άλλου κράτους μέλους πλην της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας θα λαμβάνουν, σε σχέση με τους ημεδαπούς αθλητές, ασθενέστερη υποστήριξη από τους αθλητικούς συλλόγους των οποίων είναι μέλη, καθώς οι εν λόγω σύλλογοι θα έχουν περιορισμένο συμφέρον να επενδύσουν σε αθλητή που δεν προορίζεται να συμμετάσχει στα εθνικά πρωταθλήματα. Στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να δυσχερανθεί η ένταξη των αθλητών με υπηκοότητα άλλων κρατών μελών, όπως ο D. Biffi, στον αθλητικό σύλλογο του οποίου είναι μέλη και, ως εκ τούτου, στην κοινωνία του κράτους μέλους διαμονής τους.
47 Διαπιστώνεται ότι τέτοιου είδους συνέπειες ενδέχεται να καταστήσουν λιγότερο ελκυστική την ενασχόληση των πολιτών της Ένωσης με τον ερασιτεχνικό αθλητισμό και συνιστούν, επομένως, περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των εν λόγω πολιτών κατά την έννοια του άρθρου 21 ΣΛΕΕ.
48 Τυχόν περιορισμός, όμως, της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της Ένωσης μπορεί να δικαιολογηθεί μόνον εφόσον στηρίζεται σε αντικειμενικούς λόγους και είναι ανάλογος προς τον θεμιτώς επιδιωκόμενο από την επίμαχη κανονιστική ρύθμιση σκοπό (πρβλ. απόφαση της 13ης Νοεμβρίου 2018, Raugevicius, C‑247/17, EU:C:2018:898, σκέψη 31).
49 Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, στον τομέα του αθλητισμού, το Δικαστήριο έχει κρίνει επανειλημμένως ότι οι διατάξεις του δικαίου της Ένωσης για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των υπηρεσιών δεν αντιτίθενται σε κανονιστικές ρυθμίσεις ή πρακτικές που δικαιολογούνται από λόγους αναγόμενους στον ειδικό χαρακτήρα και το ειδικό πλαίσιο ορισμένων αθλητικών εκδηλώσεων, όπως οι αγώνες μεταξύ εθνικών ομάδων διάφορων χωρών. Ωστόσο, ο περιορισμός αυτός του πεδίου εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων δεν πρέπει να υπερβαίνει τον σκοπό για τον οποίο προβλέπεται και δεν μπορεί να προβληθεί προκειμένου να εξαιρεθεί μια ολόκληρη αθλητική δραστηριότητα από το πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης (πρβλ. απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 1995, Bosman, C-415/93, EU:C:1995:463, σκέψεις 76 και 127).
50 Δεδομένου ότι, εκ πρώτης όψεως, η απονομή του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή σε ορισμένο άθλημα δεν καλύπτει όλους τους αγώνες που διεξάγονται σε εθνικό επίπεδο για το άθλημα αυτό, η απονομή του εν λόγω τίτλου έχει περιορισμένο αντίκτυπο στην ενασχόληση με το επίμαχο άθλημα. Εξάλλου, σύμφωνα με ό,τι έχει κριθεί επί του ζητήματος της σύνθεσης των εθνικών ομάδων, είναι θεμιτό να επιφυλάσσεται σε έναν ημεδαπό η απονομή του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή σε ορισμένο άθλημα, καθώς το στοιχείο αυτό της ημεδαπότητας μπορεί να θεωρηθεί ως ίδιον του τίτλου του εθνικού πρωταθλητή. Πάντως, οι περιορισμοί που απορρέουν από την επιδίωξη του εν λόγω σκοπού πρέπει να είναι σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας.
51 Εν προκειμένω, η DLV εκτιμά εν γένει ότι, ως αθλητική ομοσπονδία, απολαύει αυτονομίας όσον αφορά τη θέσπιση των κανόνων της και ότι το κοινό αναμένει ότι ο εθνικός πρωταθλητής ενός κράτους θα είναι υπήκοος του κράτους αυτού. Η εν λόγω ομοσπονδία προβάλλει, εξάλλου, δύο συγκεκριμένους λόγους προς δικαιολόγηση της κανονιστικής ρύθμισής της. Πρώτον, η ανακήρυξη του εθνικού πρωταθλητή και του δεύτερου και του τρίτου καλύτερου εθνικού αθλητή χρησιμεύει για την επιλογή των αθλητών που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα τους στα διεθνή πρωταθλήματα, όπως τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, εν προκειμένω με τη συντομογραφία «GER» η οποία παραπέμπει στη λέξη «Germany», δηλαδή τη Γερμανία. Δεύτερον, η DLV αναφέρει ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει διάκριση ανάλογα με την ηλικιακή κατηγορία και να προβλεφθεί παρέκκλιση για τους αθλητές μεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση με τους νέους κάτω των 20 ετών και τους νέους της «επίλεκτης» κατηγορίας.
52 Όσον αφορά, καταρχάς, τον ισχυρισμό ότι οι αθλητικές ομοσπονδίες είναι ελεύθερες να θεσπίζουν τους κανόνες τους, υπενθυμίζεται ότι, όπως εκτέθηκε με τη σκέψη 40 της παρούσας απόφασης, η αυτονομία που διαθέτουν οι εν λόγω ιδιωτικές ενώσεις για τη θέσπιση αθλητικών κανόνων δεν μπορεί να τους επιτρέπει να περιορίζουν την άσκηση των δικαιωμάτων που παρέχει η Συνθήκη στους ιδιώτες (πρβλ. απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 1995, Bosman, C-415/93, EU:C:1995:463, σκέψη 81).
53 Τονίζεται ότι ο αμιγώς αθλητικός χαρακτήρας ενός κανόνα δεν συνεπάγεται ότι ο κανόνας αυτός εξαιρείται ευθύς εξαρχής από το πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης (πρβλ. απόφαση της 18ης Ιουλίου 2006, Meca-Medina και Majcen κατά Επιτροπής, C-519/04 P, EU:C:2006:492, σκέψη 33).
54 Συνεπώς, το επιχείρημα κατά το οποίο το κοινό αναμένει ότι ο εθνικός πρωταθλητής μιας χώρας θα έχει την ιθαγένεια της χώρας αυτής δεν δικαιολογεί οποιονδήποτε περιορισμό της συμμετοχής των αλλοδαπών στα εθνικά πρωταθλήματα.
55 Ως εκ τούτου, πρέπει να εξεταστούν, περαιτέρω, οι συγκεκριμένοι δικαιολογητικοί λόγοι που προβάλλει η DLV.
56 Όσον αφορά τον πρώτο εξ αυτών, δηλαδή την ανακήρυξη του εθνικού πρωταθλητή που θα εκπροσωπήσει τη χώρα του στα διεθνή πρωταθλήματα, από την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου προέκυψε ότι η DLV δεν επιλέγει η ίδια τους συμμετέχοντες σε διεθνή πρωταθλήματα στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά ότι οι αθλητές οι οποίοι είναι μέλη συλλόγου συνδεδεμένου με την DLV και πληρούν τις προϋποθέσεις που αφορούν την επίδοση μπορούν, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους, να συμμετάσχουν στα πρωταθλήματα αυτά και υποβάλλουν οι ίδιοι τη σχετική αίτηση συμμετοχής. Επομένως, υπήκοος άλλου κράτους μέλους πλην της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας μπορεί να γίνει πρωταθλητής Ευρώπης στους αγώνες δρόμου, στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, αγωνιζόμενος για τη Γερμανία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που η ίδια παρέσχε, η DLV επιλέγει τους καλύτερους εθνικούς αθλητές για να συμμετάσχουν σε διεθνή πρωταθλήματα μόνο στην «επίλεκτη» κατηγορία.
57 Όσον αφορά τον δεύτερο δικαιολογητικό λόγο που προβάλλει η DLV, δηλαδή την ανάγκη θέσπισης των ίδιων κανόνων για όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, από την προηγούμενη σκέψη συνάγεται ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν τεκμηριώνεται από τις δηλώσεις της DLV σχετικά με τον μηχανισμό επιλογής των αθλητών σε διεθνές επίπεδο, από τις οποίες προκύπτει ότι ο συγκεκριμένος μηχανισμός αφορά μόνον την «επίλεκτη» κατηγορία.
58 Επομένως, κανένας από τους δύο δικαιολογητικούς λόγους που προβάλλει η DLV δεν τεκμηριώνεται βάσει αντικειμενικών στοιχείων.
59 Εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να ελέγξει αν υπάρχουν άλλοι λόγοι που να δικαιολογούν τους κανόνες περί μερικού αποκλεισμού των αλλοδαπών από τη συμμετοχή στα εθνικά πρωταθλήματα.
60 Συναφώς, υπενθυμίζεται επίσης ότι, μολονότι εναπόκειται στους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως οι διοργανωτές των πρωταθλημάτων ή οι αθλητικές ομοσπονδίες, να θεσπίζουν τους κατάλληλους κανόνες για τη διασφάλιση της ομαλής διεξαγωγής των αγώνων (απόφαση της 11ης Απριλίου 2000, Deliège, C-51/96 και C-191/97, EU:C:2000:199, σκέψη 67), οι κανόνες αυτοί δεν πρέπει να υπερβαίνουν το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού (απόφαση της 13ης Απριλίου 2000, Lehtonen και Castors Braine, C-176/96, EU:C:2000:201, σκέψη 56).
61 Όσον αφορά το επιχείρημα ότι η υπόθεση αφορά ατομικό άθλημα με προκριματικούς γύρους, εν προκειμένω τους αγώνες δρόμου μικρών αποστάσεων που διεξάγονται σε οκτώ διαδρόμους, διαπιστώνεται ότι η παρουσία ενός ή περισσότερων αλλοδαπών στον τελικό ενδέχεται, αφενός, να εμποδίσει έναν ημεδαπό να κερδίσει το πρωτάθλημα και, αφετέρου, να παρακωλύσει την ανακήρυξη των καλύτερων ημεδαπών.
62 Ωστόσο, ακόμη και στο πλαίσιο τέτοιων αθλημάτων, ο αποκλεισμός της συμμετοχής των αλλοδαπών στον τελικό δεν πρέπει να υπερβαίνει το μέτρο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Συναφώς, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι, στο κράτος μέλος της υπό κρίση υπόθεσης, ο αποκλεισμός αυτός δεν υφίστατο επί σειρά ετών για την κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας.
63 Εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο, το οποίο καλείται να εξετάσει την ύπαρξη τυχόν άλλων δικαιολογιών, να προβεί στην εξέταση αυτή λαμβάνοντας υπόψη τον σκοπό της ενίσχυσης του ανοικτού χαρακτήρα των αγώνων, σκοπό απορρέοντα από τη διάταξη του άρθρου 21, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ σε συνδυασμό με το άρθρο 165 ΣΛΕΕ, και τη σημασία της ένταξης των κατοίκων, ιδίως των επί μακρόν διαμενόντων, όπως εν προκειμένω ο D. Biffi, στο κράτος μέλος υποδοχής.
64 Όσον αφορά, ακολούθως, τον πλήρη αποκλεισμό από τη συμμετοχή στα εθνικά πρωταθλήματα, η DLV φρονεί ότι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα στην υπό κρίση υπόθεση, δεδομένου ότι ο D. Biffi μπορεί να συνεχίσει να συμμετέχει στα πρωταθλήματα αυτά. Ωστόσο, από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι δεν επετράπη στον D. Biffi να συμμετάσχει σε εθνικό πρωτάθλημα το 2017. Επιπλέον, βάσει των διευκρινίσεων σχετικά με το κανονιστικό πλαίσιο τις οποίες παρέσχε η DLV με τις γραπτές παρατηρήσεις της, εφόσον η συμμετοχή των αλλοδαπών που είναι μέλη συλλόγου συνδεδεμένου με την DLV εξαρτάται από την παροχή άδειας, ένας τέτοιος αποκλεισμός εξακολουθεί να είναι δυνατός.
65 Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, προκειμένου ένα τέτοιο σύστημα προηγούμενης παροχής άδειας να δικαιολογείται βάσει των άρθρων 18 και 21 ΣΛΕΕ, πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια που δεν εισάγουν διακρίσεις και είναι εκ των προτέρων γνωστά, ούτως ώστε να οριοθετούν την άσκηση της εξουσίας εκτιμήσεως της DLV προκειμένου η εξουσία αυτή να μη χρησιμοποιείται με αυθαίρετο τρόπο (πρβλ., μεταξύ άλλων, απόφαση της 20ής Φεβρουαρίου 2001, Analir κ.λπ., C-205/99, EU:C:2001:107, σκέψη 38).
66 Επισημαίνεται, επιπλέον, ότι, εφόσον υπάρχει μηχανισμός για τη συμμετοχή αλλοδαπού αθλητή σε εθνικό πρωτάθλημα, τουλάχιστον στους προκριματικούς γύρους και/ή εκτός συναγωνισμού, ο πλήρης αποκλεισμός ενός τέτοιου αθλητή από τη συμμετοχή στα πρωταθλήματα αυτά λόγω της ιθαγένειάς του είναι, εν πάση περιπτώσει, δυσανάλογος.
67 Συνεπώς, στα υποβληθέντα προδικαστικά ερωτήματα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι τα άρθρα 18, 21 και 165 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε κανονιστική ρύθμιση εθνικής αθλητικής ομοσπονδίας, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, κατά την οποία πολίτης της Ένωσης που είναι υπήκοος άλλου κράτους μέλους και διαμένει για διάστημα πολλών ετών στο έδαφος του κράτους μέλους όπου εδρεύει η ομοσπονδία αυτή, συμμετέχοντας ερασιτεχνικά σε αγώνες δρόμου στην κατηγορία των αθλητών μεγαλύτερης ηλικίας, δεν μπορεί να συμμετάσχει στα εθνικά πρωταθλήματα στα αγωνίσματα αυτά υπό τους ίδιους όρους με τους ημεδαπούς ή μπορεί να συμμετάσχει μόνον «εκτός συναγωνισμού» ή «άνευ συναγωνισμού», χωρίς να δικαιούται να λάβει μέρος στον τελικό και χωρίς να μπορεί να αποκτήσει τον τίτλο του εθνικού πρωταθλητή, εκτός εάν η κανονιστική αυτή ρύθμιση δικαιολογείται από λόγους αντικειμενικούς και ανάλογους προς τον θεμιτώς επιδιωκόμενο σκοπό, πράγμα το οποίο εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει.